Je installeerde Linux en de programma's die je nodig had op je PC. Je gaf jezelf een account (als dit niet zo is, typ dan nu! adduser jenaam en Linux is opgestart. Je hebt zojuist je naam en wachtwoord ingevuld, en nu kijk je naar het scherm en denkt: ``Tja, en wat nu?'' Wanhoop niet. Je bent bijna zover dat je dezelfde dingen doet die je gewend bent met DOS/Win te doen en nog wel meer ook. Als je nu onder DOS/Win zou werken in plaats van onder Linux, dan zou je één van de volgende taken aan het verrichten zijn: het draaien van programma's, aanmaken, kopiëren, bekijken, verwijderen, afdrukken hernoemen van bestanden; CD'en, MD'en, RD'en, en DIR'ren naar je directory's; formatteren van diskettes en er bestanden van/naar kopiëren; aanpassen van het systeem; surfen op het Internet; het schrijven van .BAT bestanden en programma's in je favoriete taal; de resterende 1%. Het zal je verheugen te weten dat deze taken onder Linux op een vergelijkbare manier als onder DOS kunnen worden bewerkstelligd. Onder DOS, gebruikt de gemiddelde gebruiker een paar van de 100+ beschikbare commando's: hetzelfde geldt tot op zekere hoogte voor Linux. Inleidende begrippen

Oefening baart kunst. Je wordt aangemoedigd om met Linux te experimenteren en spelen: tenzij je als ``root'' inlogt, kun je het systeem op die manier niet beschadigen. Een paar aandachtspunten: ten eerste hoe je Linux veilig af kunt sluiten. Als je een tekstmode scherm ziet, druk dan op <CTRL-ALT-DEL>, wacht totdat het systeem herstart, en zet dan de PC uit. Als je onder het X Window Systeem werkt, druk dan eerst op <CTRL-ALT-BACKSPACE>, daarna <CTRL-ALT-DEL>. Schakel de PC Nooit direct uit en maak ook geen gebruik van de reset knop: dit zou het bestandssysteem kunnen beschadigen; in tegenstelling tot DOS of Windows, heeft Linux een ingebouwd beveiligingsmechanisme. Met bestanden en directory's zijn permissies geassocieerd; als resultaat daarvan kunnen er een aantal niet door de gewone gebruiker worden benaderd; (zie Sectie ). DOS en Windows laten je daarentegen de volledige inhoud van je harddisk om zeep helpen; er is een speciale gebruiker genaamd ``root'': de systeembeheerder, met de kracht van leven en dood op je computer. Als je op een eigen PC werkt, zal je ook root zijn. Als root werken is gevaarlijk: iedere vergissing kan je systeem net als met DOS/Windows ernstig beschadigen of ruïneren. Werk niet als root tenzij dit absoluut noodzakelijk is; veel van de complexiteit van Linux komt door zijn extreme configuratiemogelijkheden: praktisch elke feature en iedere applicatie kan via één of meer configuratiebestanden worden aangepast. Complexiteit is de prijs die moet worden betaald voor kracht; omleiding en het door middel van een pipe-symbool doorgeven van gegevens zijn een zijdelingse DOS-feature, een zeer belangrijke en onder Linux veel krachtiger. Eenvoudige commando's kunnen worden samengevoegd om complexe taken te volbrengen. Ik adviseer je deze commando's te leren gebruiken. Hulp verkrijgen

Er zijn veel manieren om hulp te krijgen met Linux. De belangrijkste zijn: het lezen van documentatie---Ik meen het. Alhoewel de HOWTO die je aan het lezen bent als een introductie in Linux kan dienen, zijn er verscheidene boeken die je echt zou moeten lezen: op z'n minst Matt Welsh's ``Linux Installation and Getting Started'' () en de Linux FAQ (). Voel je schuldig net zolang totdat je er op z'n minst één van hebt gelezen; de documentatie van de packages die op de computer zijn geïnstalleerd zijn vaak te vinden in subdirectory's onder /usr/doc/; typ help of, beter, man bash of info bash voor het verkrijgen van hulp over de ``interne commando's'' van de shell; type voor hulp met een commando man commando waarmee de handleiding (``man'') page van commando wordt aangeroepen. Typ als alternatief info commando waarmee de info page die betrekking heeft op commando wordt aangeroepen; info is een op hypertekst gebaseerd documentatiesysteem, misschien niet intiütief om als eerste te gebruiken. Tenslotte kun je als laatste apropos commando of whatis commando gebruiken. Voor al deze commando's geldt dat je op `q' drukt om het helpsysteem te verlaten. als laatste op het Internet: de juiste plaats voor het verkrijgen van hulp is Usenet, zoals . Email mij alsjeblieft niet om hulp want ik ben zeer overbelast. Afspraken

In dit hele document zullen voorbeelden vaak het volgende formaat volgen: <...> is een vereist argument, en [...] is een optioneel argument. Voorbeeld: $ tar -tf [> omleidingsbestand] bestand.tar moet worden opgegeven, maar de omleiding naar het omleidingsbestand is optioneel. ``LMP'' betekent ``Lees alsjeblieft de Man Pages voor verdere informatie''. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het lezen van documentatie is. Als de prompt van een voorbeeldcommando een # is, kan het commando alleen door root worden uitgevoerd. Voor de ongeduldigen

Wil je graag beginnen? Bekijk dan de volgende tabel: DOS Linux Opmerkingen ------------------------------------------------------------------------------ ATTRIB (+-)attr bestand chmod bestand totaal anders BACKUP tar -Mcvf device dir/ idem CD dirnaam\ cd dirnaam/ bijna dezelfde syntax COPY bestand1 bestand2 cp bestand1 bestand2 idem DEL bestand rm bestand let op - geen undelete DELTREE dirnaam rm -R dirnaam/ idem DIR ls niet exact dezelfde syntax DIR bestand /S find . -naam bestand totaal anders EDIT bestand vi bestand Ik denk dat je 't niet leuk vindt jstar bestand voelt als dos' edit EDLIN bestand ed bestand vergeet het FORMAT fdformat, mount, umount heel andere syntax HELP commando man commando, zelfde filosofie info commando MD dirnaam mkdir dirnaam/ bijna dezelfde syntax MORE < bestand less bestand veel beter MOVE bestand1 bestand2 mv bestand1 bestand2 idem NUL /dev/null idem PRINT bestand lpr bestand idem PRN /dev/lp0, /dev/lp1 idem RD dirnaam rmdir dirnaam/ bijna dezelfde syntax REN bestand1 bestand2 mv bestand1 bestand2 niet voor meerdere bestanden RESTORE tar -Mxpvf device andere syntax TYPE bestand less bestand veel beter WIN startx hemelsbreed verschil! Raadpleeg alsjeblieft de volgende secties als je meer nodig hebt dan een tabel met commando's. Maak kennis met bash

Goed nieuws: onder Linux typ je veel minder achter de prompt, omdat de bash shell zo mogelijk voor je typt, en het heeft geweldige regelediting mogelijkheden. Om mee te beginnen, haalt de cursorpijl naar boven de voorgaande commandoregels terug; maar er is meer. Het indrukken van de <TAB> vult bestands- en directorynamen aan, dus het typen van $ ls /uTABloTABbTAB is als het intikken van $ ls /usr/local/bin Als er dubbelzinnigheden optreden, zoals bij het intikken van $ ls /uTABloTABiTAB stopt bash omdat het niet weet of je /usr/local/info of /usr/local/include bedoelt. Voeg meer tekens toe en druk dan nogmaals op <TAB>. Andere handige toetsaanslagen zijn <ESC-BACKSPACE> waarmee een woord links wordt verwijderd, en <ESC-D> waarmee een woord rechts wordt verwijderd; <ESC-F> verplaatst de cursor één woord naar rechts, <ESC-B> naar links; <CTRL-A> verplaatst de cursor naar het begin van de regel, <CTRL-E> naar het einde. De <ALT> toets is equivalent aan <ESC>. Genoeg voor het moment. Zodra je aan deze sneltoetsen gewend raakt, zal je de DOS-prompt zeer ergerlijk vinden... Bestanden en programma's

Bestanden: Opmerkingen vooraf

Linux heeft een directory- en bestandsstructuur die erg veel lijkt op die van DOS/Win. Bestanden hebben namen die aan bepaalde regels moeten voldoen, worden opgeslagen in directory's, een aantal ervan zijn uitvoerbaar, en hiervan hebben de meeste commando-switches. Bovendien kun je gebruik maken van wildcard characters (jokertekens), redirection en piping (het omleiden/doorsturen van uitvoer). Er zijn slechts een paar kleine verschillen: onder DOS zijn de bestandsnamen in de zogenoemde 8.3 vorm; b.v. NOTENOUG.TXT. Onder Linux kunnen we dat beter. Als je Linux installeerde door gebruik te maken van een bestandssysteem als ext2 of umsdos, kun je langere bestandsnamen gebruiken (tot aan 255 tekens), en met meer dan één punt: bijvoorbeeld: Dit_is.een.ZEER_lange.bestandsnaam. Merk alsjeblieft op dat ik zowel gebruik maakte van hoofdletters als kleine letters: in feite... worden hoofdletters en kleine letters in bestandsnamen als verschillende tekens gezien. Daarom zijn FILENAME.tar.gz en filename.tar.gz twee verschillende bestanden. ls is een commando, LS is een fout; Windows gebruikers, let op wanneer je gebruik maakt van bestandsnamen onder Linux. Als er in een bestandsnaam spaties voorkomen (niet aan te bevelen maar wel mogelijk), moet je de bestandsnaam tussen dubbele aanhalingstekens plaatsen wanneer je ernaar refereert. Bijvoorbeeld: $ # het volgende commando maakt een directory genaamd "Mijn oude bestanden" $ mkdir "Mijn oude bestanden" $ ls Mijn oude bestanden bin tmp Bovendien is het beter een aantal tekens niet te gebruiken: een aantal daarvan zijn !*$&#. er zijn voor programma's geen verplichte extensies zoals .COM en .EXE of .BAT voor batchbestanden. Uitvoerbare bestanden worden aan het einde van de bestandsnaam door een asterisk `*' gemarkeerd wanneer je het commando ls -F geeft. Bijvoorbeeld: $ ls -F Ik_ben_een_dir/ cindy.jpg cjpg* brief_aan_Joe mijn_1e_script* oud~ De bestanden cjpg* en mijn_1e_script* zijn uitvoerbare bestanden, dat wil zeggen ``programma's''. Onder DOS eindigen backupbestanden op .BAK, onder Linux eindigen ze op een tilde `˜'. Een bestand waarvan de naam begint met een punt wordt als verborgen aangemerkt. Voorbeeld: het bestand .Ik.ben.een.verborgen.bestand zal na het commando ls niet worden getoond; DOS programma switches worden verkregen met /switch, Linux switches met -switch of --switch. Voorbeeld: dir /s<tt> wordt ls -R. Merk op dat veel DOS programma's, zoals PKZIP of ARJ, switches in de stijl van UNIX gebruiken. Je kunt nu naar de sectie gaan, maar als ik jou was zou ik verder lezen. Symbolische links

UNIX heeft een type bestand dat onder DOS niet voorkomt: de symbolische link. Je kunt hierbij denken aan een verwijzer naar een bestand of directory, en het kan in plaats van het bestand of directory waarnaar het verwijst worden gebruikt; het is vergelijkbaar met de snelkoppelingen van Windows. Voorbeelden van symbolische links zijn /usr/X11, die naar /usr/X11R6 verwijst; /dev/modem, die naar /dev/ttyS0 of /dev/ttyS1 verwijst. Om een symbolische link aan te maken: $ ln -s Voorbeeld: $ ln -s /usr/doc/g77/DOC g77manual.txt Nu kun je naar g77manual.txt verwijzen in plaats van /usr/doc/g77/DOC. Links verschijnen als volgt in directorylistings: $ ls -F g77manual.txt@ $ ls -l (van alles en nog wat...) g77manual.txt -> /usr/doc/g77/DOC Permissies en Eigenaarschap

DOS bestanden en directory's hebben de volgende kenmerken: A (archive = archief), H (hidden = verborgen), R (read-only = alleen lezen), en S (system = systeem). Alleen H en R hebben onder Linux een betekenis: verborgen bestanden beginnen met een punt, en wat betreft het kenmerk R, lees verder. Onder UNIX heeft een bestand ``permissies'' en een eigenaar, die op zijn beurt weer aan een ``groep'' toebehoort. Kijk naar dit voorbeeld: $ ls -l /bin/ls -rwxr-xr-x 1 root bin 27281 Aug 15 1995 /bin/ls* In het eerste veld staan de permissies van het bestand /bin/ls, welke aan root toebehoort, groep bin. De resterende informatie latend voor wat het is, onthoud dat -rwxr-xr-x van links naar rechts betekent: - het bestandstype is (- = gewoon bestand, d = directory, l = link, enz.); rwx zijn de permissies voor de eigenaar van het bestand (read/lezen, write/schrijven, execute/uitvoeren); r-x zijn de permissies voor de groep van de eigenaar van het bestand (read, execute); (Ik ga het niet hebben over het begrip groep, je kunt zolang je beginner bent zonder ;-0 r-x zijn de permissies voor alle andere gebruikers (read, execute). De directory /bin heeft ook permissies: zie sectie voor verdere details. Daarom kun je het bestand /bin/ls niet verwijderen tenzij je root bent: je hebt geen permissie om dat te doen. Het commando voor het wijzigen van de bestandspermissies is: $ chmod 'wie' is u (user, dat is de eigenaar), g (group), o (other=anderen), X is of + of -, perm is r (read), w (write), of x (execute). Algemene voorbeelden van chmod zijn: $ chmod +x bestand hiermee wordt de execute permissie voor het bestand ingesteld. $ chmod go-rw bestand hiermee wordt de read en write permissies voor iedereen behalve de eigenaar ingesteld. $ chmod ugo+rwx bestand dit geeft iedereen read, write en execute permissie. # chmod +s bestand hiermee wordt een zogenoemd ``setuid'' of ``suid'' bestand aangemaakt--- een bestand dat iedereen uit mag voeren met de privileges van de eigenaar. Je zal ongetwijfeld root suid bestanden tegenkomen; dit zijn vaak belangrijke systeembestanden, zoals de X-server. Een beknoptere manier om naar permissies te refereren is met cijfers: rwxr-xr-x kan worden uitgedrukt als 755 (iedere letter correspondeert met een bit: --- is 0, --x is 1, -w- is 2, -wx is 3...). Het ziet er moeilijk uit, maar met wat oefening zal je het concept begrijpen. root, als superuser, kan de bestandspermissies van iedereen wijzigen. LMP. Bestanden: Commando's vertalen

Links de DOS-commando's; rechts de Linux tegenhanger. ATTRIB: chmod COPY: cp DEL: rm MOVE: mv REN: mv TYPE: more, less, cat Omleidings- en andere operatoren: < > >> | Wildcards: * ? nul: /dev/null prn, lpt1: /dev/lp0 of /dev/lp1; lpr Voorbeelden

DOS Linux --------------------------------------------------------------------- C:\GUIDO>ATTRIB +R FILE.TXT $ chmod 400 file.txt C:\GUIDO>COPY JOE.TXT JOE.DOC $ cp joe.txt joe.doc C:\GUIDO>COPY *.* TOTAL $ cat * > total C:\GUIDO>COPY FRACTALS.DOC PRN $ lpr fractals.doc C:\GUIDO>DEL TEMP $ rm temp C:\GUIDO>DEL *.BAK $ rm *~ C:\GUIDO>MOVE PAPER.TXT TMP\ $ mv paper.txt tmp/ C:\GUIDO>REN PAPER.TXT PAPER.ASC $ mv paper.txt paper.asc C:\GUIDO>PRINT LETTER.TXT $ lpr letter.txt C:\GUIDO>TYPE LETTER.TXT $ more letter.txt C:\GUIDO>TYPE LETTER.TXT $ less letter.txt C:\GUIDO>TYPE LETTER.TXT > NUL $ cat letter.txt > /dev/null n/a $ more *.txt *.asc n/a $ cat section*.txt | less Opmerkingen: * is slimmer onder Linux: * komt overeen met alle bestanden behalve de verborgen bestanden; .* komt overeen met alle verborgen bestanden (maar ook de huidige directory `.' en parent directory `..': let op!); *.* komt alleen overeen met bestanden met een `.' in het midden of die op een punt eindigen; p*r komt overeen met zowel `peter' als `piper'; *c* komt overeen met zowel `picked' als `peck'; druk bij gebruik van more, op de <SPATIEBALK> om door het bestand te bladeren, `q' om het te verlaten. less is intuïtiever en laat je de pijltjestoetsen gebruiken; er is geen UNDELETE, dus bedenk je tweemaal voordat je iets verwijdert; in aanvulling op de < > >> van DOS, heeft Linux 2> om foutmeldingen om te leiden (stderr); bovendien wordt met 2>&1 stderr naar stdout omgeleid, en 1>&2 leidt stdout om naar stderr; Linux heeft nog een wildcard: de []. Gebruik: [abc]* komt overeen met bestanden die beginnen met een a, b, c; *[I-N1-3] komt overeen met bestanden die eindigen op I, J, K, L, M, N, 1, 2, 3; lpr <bestand> drukt een bestand af in de achtergrond. Gebruik lpq voor het controleren van de status van de afdrukwachtrij; gebruik lprm voor het verwijderen van een bestand uit de afdrukwachtrij; er is geen op DOS lijkend RENAME; dat wil zeggen dat mv *.xxx *.yyy niet zal werken. Een op REN lijkend commando is te vinden op ; gebruik cp -i en mv -i om te worden gewaarschuwd wanneer een bestand zal worden overschreven. Programma's uitvoeren: Multitasking en Sessies

Om een programma uit te voeren, typ je net als onder DOS de naam ervan in. Als de directory (Sectie ) waarin het programma is opgeslagen in het PATH is opgenomen (Sectie ), zal het programma worden opgestart. Uitzondering: in tegenstelling tot DOS, zal een programma in de huidige directory niet worden uitgevoerd, tenzij de directory in het PATH is opgenomen. Je kunt hieraan ontsnappen: als prog je programma is, typ dan ./prog. Zo ziet een typische commandoregel eruit: $ commando [-s1 [-s2] ... [-sn]] [par1 [par2] ... [parn]] [< invoer] [> uitvoer] waar de -s1, ..., -sn staan voor programma-switches. par1, ..., parn zijn de programma parameters. Je kunt verscheidene commando's op de commandoregel aanroepen: $ commando-1 ; commando-2 ; ... ; commando-n Dat is alles over het draaien van programma's, maar het is eenvoudig een stap verder te gaan. Eén van de belangrijkste redenen om Linux te gebruiken is dat het een multitasking os is--- het kan verscheidene programma's tegelijkertijd draaien (van nu af aan, processen). Je kunt processen in de achtergrond opstarten en gewoon door blijven werken. Bovendien staat Linux toe dat je meerdere sessies hebt lopen: het is alsof je veel computers tegelijk aan het werk zet! Druk op <ALT-F1> ... <ALT-F6> om naar sessie 1..6 onder de virtuele console over te schakelen Typ su - <loginnaam> voor het starten van een nieuwe sessie onder dezelfde v.c. zonder de huidige v.c. te verlaten. Voorbeeld: su - root. Dit komt bijvoorbeeld van pas als je een taak uit moet voeren waarvoor alleen de root-gebruiker permissie heeft. Typ voor het beëindigen van een sessie exit. Als er gestopte jobs zijn (zie verderop), krijg je een waarschuwing. Voeg een ampersand '&' aan het einde van de commandoregel toe voor het in de achtergrond opstarten van een proces: $ prognaam [-switches] [parameters] [< invoer] [> uitvoer] & [1] 123 de shell identificeert het proces met een jobnummer (b.v. [1]; zie hieronder), en met een PID (Proces Identificatie Nummer; 123 in ons voorbeeld). Typ ps ax om te bekijken hoeveel processen er zijn. Hiermee krijg je als uitvoer een lijst met de thans draaiende processen. Typ kill <PID> voor het killen (beëindigen) van een proces. Wellicht dat je het eens nodig hebt als je niet weet hoe je een proces op de juiste wijze moet laten eindigen... Tenzij je root bent, kun je andermans processen niet killen. Soms kan een proces alleen worden beëindigd met kill -SIGKILL <PID>. Bovendien laat de shell je een proces stoppen of tijdelijk uitstellen, een proces naar de achtergrond sturen, en een proces vanuit de achtergrond naar de voorgrond brengen. In deze context, worden processen ``jobs'' genoemd. Typ jobs om te zien hoeveel jobs er zijn. Hier worden de jobs geïndentificeerd door een jobnummer, niet via een PID. Druk op <CTRL-C> om een in de voorgrond draaiend proces te stoppen (dit werkt niet altijd). Druk op <CTRL-Z> om een in de voorgrond draaiend proces uit te stellen (idem). Typ bg <%job> voor een uitgesteld proces naar de achtergrond te sturen (het wordt een job). Voor het naar de voorgrond brengen van een job typ je fg <%job>. Voor het naar de voorgrond brengen van de laatste job die naar de achtergrond is gestuurd, typ je eenvoudigweg fg. Typ voor het killen van een job kill <%job> waarbij <job> gelijk kan zijn aan 1, 2, 3,... Met deze commando's kun je tegelijkertijd een disk formatteren, een boel bestanden zippen, een programma compileren en een archief uitpakken en nog steeds de prompt tot je beschikking hebben. Probeer dit eens met Windows, enkel om het verschil in performance te zien (als het niet crasht, uiteraard). Programma's op Remote computers uitvoeren

Voor het uitvoeren van een programma op een remote computer met de naam remote.machine.edu: $ telnet remote.machine.edu Start na het inloggen je favoriete programma. Onnodig te zeggen dat je een shell-account op de remote computer nodig hebt. Als je X11 hebt, kun je zelfs een X-applicatie op een remote computer uitvoeren en het op je X scherm weergeven. Stel dat remote.machine.edu de remote X-computer is en local.linux.box je Linux-computer. Om een X-programma vanaf local.linux.box dat zich bevindt op remote.machine.edu uit te voeren, doe je het volgende: start X11 op, start een xterm of equivalente terminal emulator, en typ dan: $ xhost +remote.machine.edu $ telnet remote.machine.edu typ na het inloggen: remote:$ DISPLAY=local.linux.box:0.0 remote:$ prognaam & (in plaats van DISPLAY..., moet je mogelijk opgeven: setenv DISPLAY local.linux.box:0.0. Dit is afhankelijk van de remote shell.) En ziedaar! Nu zal prognaam op remote.machine.edu worden opgestart en op je computer worden weergegeven. Probeer dit echter niet via een modem, aangezien dit zo langzaam is dat het niet meer werkbaar is. Bovendien is dit een grove en onveilige methode: lees alsjeblieft de ``Remote X Apps mini-HOWTO'' op . Gebruik van directory's

Directory's: Opmerkingen vooraf

We hebben tussen bestanden onder DOS/Win en Linux verschillen gezien. Wat betreft directory's is de root directory onder DOS/Win \, onder Linux is het /. Evenzo worden geneste directory's onder DOS/Win gescheiden door een /. Voorbeelden van directorypaden: DOS: C:\PAPERS\GEOLOGY\MID_EOC.TEX Linux: /home/guido/papers/geology/middle_eocene.tex Zoals gebruikelijk is .. de parent directory en . de huidige directory. Onthoud dat het systeem je niet toelaat overal waar je maar wil cd, rd, of md uit te voeren. Iedere gebruiker heeft zijn of haar zaakjes in een directory genaamd `home', gegeven door de systeembeheerder; op mijn PC bijvoorbeeld, is mijn homedir /home/guido. Directory permissies

Ook directory's hebben permissies. Wat we in paragraaf hebben gezien, geldt ook voor directory's (user, group, en other). Voor een directory betekent rx dat je met cd naar die directory kunt gaan, en w betekent dat je een bestand in de directory of de directory zelf kunt verwijderen (overeenkomstig de permissies van het bestand uiteraard). Om bijvoorbeeld te voorkomen dat andere gebruikers in /home/guido/text rond gaan snuffelen: $ chmod o-rwx /home/guido/text Directory's: Commando's vertalen

DIR: ls, find, du CD: cd, pwd MD: mkdir RD: rmdir DELTREE: rm -rf MOVE: mv Voorbeelden

DOS Linux --------------------------------------------------------------------- C:\GUIDO>DIR $ ls C:\GUIDO>DIR FILE.TXT $ ls file.txt C:\GUIDO>DIR *.H *.C $ ls *.h *.c C:\GUIDO>DIR/P $ ls | more C:\GUIDO>DIR/A $ ls -l C:\GUIDO>DIR *.TMP /S $ find / -name "*.tmp" C:\GUIDO>CD $ pwd n/a - zie opmerking $ cd idem $ cd ~ idem $ cd ~/temp C:\GUIDO>CD \OTHER $ cd /other C:\GUIDO>CD ..\TEMP\TRASH $ cd ../temp/trash C:\GUIDO>MD NEWPROGS $ mkdir newprogs C:\GUIDO>MOVE PROG .. $ mv prog .. C:\GUIDO>MD \PROGS\TURBO $ mkdir /progs/turbo C:\GUIDO>DELTREE TEMP\TRASH $ rm -rf temp/trash C:\GUIDO>RD NEWPROGS $ rmdir newprogs C:\GUIDO>RD \PROGS\TURBO $ rmdir /progs/turbo Opmerkingen: bij gebruik van rmdir, moet de te verplaatsen directory leeg zijn. Gebruik rm -rf voor het verwijderen van een directory met gehele inhoud (op eigen risico). het teken `˜' is een shortcut voor de naam van je homedirectory. De commando's cd en cd ~ zullen je naar je homedirectory laten terugkeren van waar je je ook bevindt; het commando cd ~/tmp brengt je naar /home/je_home/tmp. cd - ``annuleert'' de laatste cd. Floppy's, Harddisks, en dergelijke

Er zijn onder Linux twee manieren om devices te beheren: op de manier van DOS en op de manier van Unix. Maak je keuze. Devices beheren zoals DOS het doet

In de meeste Linux distributies is de Mtools suite opgenomen, een set commando's welke perfect equivalent is aan de DOS tegenhanger, maar waarvan de commando's met een `m' beginnen: d.w.z., mformat, mdir, mdel, mmd, enzovoort. Ze kunnen zelfs lange bestandsnamen behouden, maar niet de bestandspermissies. Als je Mtools configureert door het wijzigen van een bestand genaamd /etc/mtools.conf (een voorbeeld is in de distributie opgenomen), kun je ook de DOS/Win partitie, de CD-ROM en de Zip-drive benaderen. Voor het formatteren van een nieuwe disk is het mformat commando echter niet geschikt. Als root zal je het volgende commando van te voren uit moeten voeren: fdformat /dev/fd0H1440. Je kunt bestanden op de diskette niet benaderen met een commando zoals bv less a:file.txt! Dit is het nadeel van het benaderen van disks op de wijze van DOS. Devices beheren zoals Unix het doet

UNIX heeft een andere manier om met devices om te gaan. Er zijn geen aparte volumes zoals A: of C:; een disk, of het nu een diskette is of wat dan ook, wordt onderdeel van het lokale bestandssysteem via een bewerking genaamd ``mounting''. Wanneer je met de diskette klaar bent, moet je het ``unmounten'' voordat je de diskette uit het station haalt. Het fysiek formatteren van een disk is een ding, er een bestandssysteem op maken is weer iets anders. Het DOS commando FORMAT A: doet beiden, maar onder Linux zijn er twee aparte commando's voor. Zie hiervoor hoe je een diskette formatteert, het aanmaken van een bestandssysteem gaat zo: # mkfs -t ext2 -c /dev/fd0H1440 In plaats van ext2 kun je dos, vfat (aanbevolen) of andere formaten gebruiken. Zodra de disk is voorbereid, mount je het met het commando: # mount -t ext2 /dev/fd0 /mnt waarbij je het juiste bestandssysteem opgeeft als je geen gebruik maakt van ext2. Nu kun je de bestanden op de diskette adresseren door gebruik te maken van /mnt in plaats van A: of B:. Voorbeelden: DOS Linux --------------------------------------------------------------------- C:\GUIDO>DIR A: $ ls /mnt C:\GUIDO>COPY A:*.* $ cp /mnt/* . C:\GUIDO>COPY *.ZIP A: $ cp *.zip /mnt C:\GUIDO>EDIT A:FILE.TXT $ jstar /mnt/file.txt C:\GUIDO>A: $ cd /mnt A:> _ /mnt/$ _ Als je klaar bent, moet je voordat je de disk eruit haalt het unmounten met het commando # umount /mnt Uiteraard hoef je de commando's fdformat en mkfs alleen te gebruiken voor ongeformatteerde disks, niet op voorheen gebruikte disks. Als je station B: wilt gebruiken, refereer je in de voorbeelden hiervoor ernaar met fd1H1440 en fd1 in plaats van fd0H1440 en fd0. Onnodig te zeggen dat wat voor diskettes geldt ook voor andere devices geldt; bijvoorbeeld, wellicht dat je een andere harddisk of CD-ROM station wilt mounten. Zo mount je een CD-ROM: # mount -t iso9660 /dev/cdrom /mnt Dit was de ``officiële manier om je disks te mounten, maar er is een andere manier. Aangezien het wat lastig is root te moeten zijn voor het mounten van een diskette of CD-ROM, kan gebruikers worden toegestaan ze op deze wijze te mounten: doe als root het volgende: # mkdir /mnt/floppy ; mkdir /mnt/cdrom # chmod 777 /mnt/floppy /mnt/cd* # # zorg ervoor dat het 't juiste CD-ROM device is # chmod 666 /dev/hdb ; chmod 666 /dev/fd* voeg aan /etc/fstab de volgende regels toe: /dev/cdrom /mnt/cdrom iso9660 ro,user,noauto 0 0 /dev/fd0 /mnt/floppy vfat user,noauto 0 0 Mount nu een DOS diskete en een CD-ROM: $ mount /mnt/floppy $ mount /mnt/cdrom /mnt/floppy en /mnt/cdrom kunnen nu door iedere gebruiker worden benaderd. Als dit je wat uitmaakt, denk er dan aan dat het iedereen toestaan op deze manier disks te mounten een gapend beveiligingslek is. Twee handige commando's zijn df, welke informatie geeft over gemounte bestandssystemen, en du dirnaam welke de door de directory in beslag genomen diskruimte rapporteert. Backup maken

Er zijn verscheidene packages om je te helpen, maar het minste wat je kunt doen voor een multi-volume backup (als root) is: # tar -M -cvf /dev/fd0H1440 dir_to_backup/ Zorg ervoor dat er een geformatteerde diskette in het station is en dat je er nog verscheidene bij de hand hebt. Voor het terugzetten doe je de eerste diskette in het diskettestation en geef je op: # tar -M -xpvf /dev/fd0H1440 En hoe zit het met Windows?

Het ``equivalent'' van Windows is het grafische systeem X Window System. In tegenstelling tot Windows of de Mac, werd X11 niet voor eenvoudig gebruiksgemak of voor een fraaie weergave ontworpen, maar slechts om te voorzien in grafische mogelijkheden voor UNIX werkstations. Dit zijn de belangrijkste verschillen: terwijl Windows er in de gehele wereld hetzelfde uitziet, geldt dit niet voor X11: het is veel beter te configureren. X11's algehele look wordt weergegeven door een keycomponent genaamd ``window manager'', waarin je een brede keuze hebt: fvwm, een basis maar mooi en geheugenefficiënt, fvwm2-95, Afterstep, WindowMaker, Enlightenment, en nog heel wat meer. De w.m. wordt gewoonlijk aangeroepen vanuit .xinitrc; je w.m. kan zo worden geconfigueerd zoals een venster onder Windows fungeert: je klikt erop en het verschijnt op de voorgrond. Een andere mogelijkheid is dat het naar de voorgrond wordt verplaatst als de muis erover beweegt (``focus''). Ook kan het plaatsen van vensters op het scherm automatisch of interactief zijn: als een vreemd frame in plaats van je programma verschijnt, klik dan met de linkermuis op de plaats waar je wilt dat het tevoorschijn komt; de meeste features kunnen worden aangepast door het wijzigen van één of meer configuratiebestanden. Lees de docs van je w.m.: het configuratiebestand kan b.v. zijn .fvwmrc, .fvwm2rc95, .steprc, enz. Een voorbeeld configuratiebestand is meestal wel te vinden in /etc/X11/window-manager-name/system.window-manager-name; X11 applicaties zijn geschreven met behulp van speciale library's (``widget sets''); aangezien er verscheidene beschikbaar zijn, zien de applicaties er anders uit. De meest fundamentele applicaties zijn degenen die gebruik maken van de Athena widgets (2--D look; xdvi, xman, xcalc); anderen maken gebruik van Motif (netscape), anderen gebruiken nog steeds Tcl/Tk, Qt, Gtk, XForms, of wat je ook maar hebt. Bijna al deze library's voorzien in ruwweg dezelfde look en feel als Windows; de feel kan helaas verwarrend zijn. Als je bijvoorbeeld met behulp van de muis een regel tekst selecteert en de <BACKSPACE> indrukt, verwacht je dat de regel zal verdwijnen, nietwaar? Met op Athena gebaseerde applicaties werkt dit niet, maar dit werkt wel zo met andere widget sets; hoe schuifbalken en het wijzigen van de grootte werkt is afhankelijk van de w.m. en de widget set. Tip: als je bemerkt dat de schuifbalken niet zo werken als je verwacht, probeer dan de middelste knop of de twee knoppen samen om ze te verplaatsen; applicaties hebben standaard geen ikoon, maar ze kunnen er meerdere hebben. De meeste w.m. hebben een menu wat je kunt openen door op de desktop te klikken (``root window''); onnodig te zeggen dat het menu kan worden aangepast. Voor het wijzigen van de opmaak van het root window gebruik je xsetroot of xloadimage; het klembord kan slechts tekst bevatten, en gedraagt zich vreemd. Zodra je tekst hebt geselecteerd, is het al naar het klembord gekopieerd: verplaats je naar elders en druk voor het plakken op de middelste knop. Er is een applicatie genaamd xclipboard, welke in meerdere klembordbuffers voorziet; slepen en neerzetten is een optie, en is alleen beschikbaar als je X11 applicaties en/of een w.m. gebruikt dat dit ondersteunt. Met dit te hebben gezegd is er goed nieuws voor je. Er zijn projecten die zich richten op een zelfde look en feel en het fungeren van X11 als Windows. Gnome, , en KDE, , boezemen eenvoudigweg ontzag in. Zeer waarschijnlijk maakt je distributie van één of beiden gebruik. Je zal geen spijt meer hebben van je Windows desktop! Aanpassen van het systeem

Systeem Initialisatie Bestanden

Twee belangrijke bestanden onder DOS zijn AUTOEXEC.BAT en CONFIG.SYS, die tijdens de systeemstart worden gebruikt om het systeem te initialiseren, een aantal omgevingsvariabelen, zoals PATH en FILES in te stellen, en mogelijk een programma of batchbestand op te starten. Daar bovenop heeft Windows het beruchte register---één van de slechtste ideeën ooit in de computerwetenschap. Onder Linux zijn er heel veel initialisatiebestanden te vinden, waar je van een aantal maar beter af kunt blijven totdat je exact weet wat je aan het doen bent; ze zijn te vinden in de /etc directory. Alle configuratie kan worden gedaan door het wijzigen van gewone tekstbestanden. Als je alleen het PATH en andere omgevingsvariabelen hoeft in te stellen, of je de loginberichten wilt wijzigen of bij het inloggen automatisch een programma op wilt laten starten, kijk dan eens naar de volgende bestanden: BESTANDEN OPMERKINGEN /etc/issue instellen bericht voor inloggen /etc/motd instellen bericht na inloggen /etc/profile instellen $PATH en andere variabelen,enz /etc/bashrc instellen aliassen en functies, enz /home/je_home/.bashrc instellen van je aliassen + functies /home/je_home/.bash_profile of /home/je_home/.profile instellen omgeving + starten van programma's Als het laatste bestand voorkomt (het is een verborgen bestand), zal het na het inloggen worden ingelezen, en de commando's die erin staan zullen worden uitgevoerd. Voorbeeld---kijk naar dit .bash_profile bestand: # Ik ben commentaar echo Omgeving: printenv | less # equivalent aan commando SET onder DOS alias d='ls -l' # eenvoudig te begrijpen wat een alias is alias up='cd ..' echo "Ik herinner je eraan dat het pad gelijk is aan "$PATH echo "Vandaag is het `date`" # gebruik de uitvoer van het commando 'date' echo "Prettige dag, "$LOGNAME # Het volgende is een "shell functie" ctgz() # Toon de inhoud van een .tar.gz archief. { for file in $* do gzip -dc ${file} | tar tf - done } # einde .profile $PATH en $LOGNAME, je raadde het goed, zijn omgevingsvariabelen. Er zijn nog veel anderen om mee te experimenteren; bijvoorbeeld, LMP voor apps als less of bash. Door deze regel in je /etc/profile te plaatsen zal grofweg worden voorzien in het equivalent van PROMPT $P$G: export PS1="\w\\$ " Programma initialisatiebestanden

Onder Linux kan praktisch alles naar behoeften worden aangepast. Voor de meeste programma's zijn er één of meer initialisatiebestanden waar je wat mee kunt, vaak als een .prognaamrc in je home-dir. De eerste die je daarvan wellicht zal willen wijzigen zijn: .inputrc: gebruikt door voor het definiëren van key bindings; .xinitrc: gebruikt door startx voor het initialiseren van het X Window System; .fvwmrc: in gebruik door de window manager fvwm. .joerc, .jstarrc: in gebruik door de editor joe; .jedrc: in gebruik door de editor jed; .pinerc: in gebruik door de mailreader pine; .Xdefault: in gebruik door diverse X-programma's. Je komt deze allemaal en nog anderen vroeg of laat tegen, LMP. Misschien dat ik je kan interesseren voor de Configuratie HOWTO, ? Netwerken: begrippen

Niet alleen is ``Dialup Networking'' onder Linux beschikbaar, maar het is ook nog eens stabieler en sneller. De naam hiervan is ``PPP'', het protocol dat wordt gebruikt voor het maken van een verbinding met het Internet met behulp van modems. Het enige wat je hiervoor nodig hebt is een utility waarmee kan worden gebeld en de verbinding tot stand kan worden gebracht. Om je mail vanaf de server van je ISP op te halen, heb je een tool genaamd ``email fetcher'' nodig welke het POP protocol gebruikt; wanneer de mail is opgehaald, zal het lijken alsof het direct naar je Linux-box werd bezorgd. Vervolgens gebruik je een MUA (Mail User Agent) zoals pine, mutt, elm of een van de vele anderen om het te beheren. Terwijl de dialer onder Windows automatisch wordt aangeroepen wanneer je een Internet applicatie start, gaat het bij Linux net andersom: je belt eerst, en vervolgens start je de applicatie op. Een ding genaamd diald voorziet in het gebruikelijke functioneren. Het installeren en configureren van dialup networking was één van de moeilijkste taken onder Linux, maar dit is niet meer zo: raadpleeg alsjeblieft de Configuratie HOWTO. Als laatste, iets over ``Network neighborhood'': je kunt je Linux-box als Windows NT/9x in een lokaal netwerk met Windows computers laten verschijnen. Het magische woord is Samba: niet de levende Braziliaanse dans, maar een implementatie van het SMB-protocol voor Linux. Ga hiervoor naar . Iets over programmeren

Shell Scripts: .BATch bestanden

Als je gewend was .BATch bestanden aan te maken als shortcuts voor lange commandoregels (ik deed dit veel), kan dit doel worden bereikt door de passende alias regels in profile of .bash_profile in te voegen. Maar als je gecompliceerdere .BATch bestanden gebruikte, dan zal je de scripttaal die beschikbaar is door de shell weten te waarderen: het is zo krachtig en goed als de oude QBasic, zo niet beter. Het bevat variabelen, structuren zoals while, for, case, if... then... else, en heel veel andere mogelijkheden: het kan een goed alternatief zijn voor een ``echte'' programmeertaal. Voor het schrijven van een script---het equivalent van een .BATch bestand onder DOS---hoef je slechts een standaard ASCII-bestand met de instructies te schrijven, het op te slaan, en het vervolgens uitvoerbaar te maken met het commando chmod +x <scriptfile>. Typ de naam ervan in, om het uit te laten voeren.

Een waarschuwing. De systeem editor wordt vi genoemd, en mijn ervaring is dat nieuwe gebruikers het erg moeilijk in 't gebruik vinden. Ik ga niet uitleggen hoe je het kunt gebruiken; raadpleeg alsjeblieft Matt Welsh's boek of zoek naar een tutorial op het net. Ik volsta met hier te zeggen dat: je een `i' intikt en dan je tekst, om tekst in te voegen; je <ESC> dan `x' intikt, om tekens te verwijderen; je typt <ESC> dan :q!, om vi zonder opslaan te verlaten; typ <ESC> dan :wq, om op te slaan en te verlaten.